Problemen met denken
Functionele geheugen- en concentratieproblemen komen vaak samen met andere functionele en dissociatieve symptomen voor.
Hieronder een paar voorbeelden van veelvoorkomende geheugenproblemen:
'Ik ging de trap op en toen ik boven kwam, kon ik me niet herinneren wat ik daar deed'
'Ik verlies steeds mijn sleutels/portemonnee/etc.'
'Ik lees graag, maar vergeet steeds wat ik al gelezen heb'
'Ik weet niet meer waar we naartoe zijn geweest op vakantie'
'Soms vergeet ik mijn afspraken'
'Ik kan gesprekken niet goed bijhouden'
'Ik kan me de terugweg helemaal niet meer voor de geest halen'
Zoals met alle functionele symptomen het geval is, moet een neuroloog vaststellen wat de oorzaak is van de geheugenproblemen.
Vaak zijn de bovenstaande voorbeelden geen teken van een geheugenprobleem. Ze kunnen worden verklaard door slechte concentratie en moeite met het vasthouden van de aandacht. Bij moeite met concentreren, bijvoorbeeld door vermoeidheid of pijn, gaat het vastleggen van gebeurtenissen in de hersenen minder goed.
Lange periodes met (dissociatief) geheugenverlies
Soms kunnen patiënten met functionele neurologische symptomen zich niets meer herinneren van lange periodes. Dit geheugenverlies komt vooral voor bij dissociatieve aanvallen. Als iemand zich niets herinnert van een heel tijdsblok (een aantal uren bijvoorbeeld) zonder op zijn hoofd gevallen te zijn, is dat vaak veroorzaakt door dissociatie. Dat kan komen door:
-
een veranderd bewustzijn met een gevoel niet in het eigen lichaam, of ver buiten de werkelijkheid te zijn.
-
problemen met de toegang tot herinneringen, doordat de hersenen tijdelijk niet goed werkten.
Word ik dan niet dement?
Geheugenklachten kunnen beangstigend zijn; soms denken patiënten dat ze dement worden. Maar functionele aandachts- en concentratieproblemen zijn geen tekenen van dementie. Het onderscheid met dementie wordt met name gemaakt op basis van het klachtenpatroon: bij functionele aandachts- en concentratieproblemen gaat het, zoals de term al zegt, vooral om problemen met het behouden van de concentratie. Bij dementie hebben patiënten ook last van concentratieproblemen, maar daar komen duidelijke geheugenstoornissen bij voor. Er bestaan testjes om dit onderscheid te kunnen maken.
Ook de leeftijd speelt een rol: op jonge leeftijd is de kans op het ontwikkelen van een dementie-syndroom erg klein.
Bij dissociatie (zoals hierboven staat beschreven) hebben patiënten vaak andere klachten die samen passen bij een diagnose 'functionele dissociatieve anmesie', oftewel een functionele stoornis met dissocatie en geheugenklachten.
Bovenstaande betekent niet dat de klachten niet ernstig kunnen zijn. Patiënten kunnen veel belemmeringen in hun dagelijks leven ondervinden door functionele aandachts- en concentratieproblemen.
Sombere stemming
Depressie en een sombere stemming komen veel voor bij functionele stoornissen. Deze problemen kunnen het leven met een functionele stoornis extra moeilijk maken. Onderstaande punten over somberheid bij functionele stoornissen zijn goed om te weten.
1. Somberheid komt veel voor bij patiënten met een functionele bewegingsstoornis, maar dat betekent niet dat het automatisch de oorzaak van de klachten is. Patiënten zijn soms bang dat hun lichamelijke klachten minder serieus genomen worden als ze over psychische klachten vertellen. Maar een goede arts behoort naar psychische klachten te vragen bij veel diagnoses die hij overweegt. De kwaliteit van uw leven hangt namelijk niet alleen af van uw lichamelijke klachten, maar ook van hoe u zich voelt. Daarnaast kunnen psychische klachten ook komen door lichamelijke oorzaken.
2. Somberheid en depressie komen erg vaak voor. Artsen en andere hulpverleners hebben er dan ook vaak mee te maken. Het is jammer als patiënten niet over hun psychische klachten praten, want somberheid en angst kunnen vaak behandeld worden. Het kan moeilijk zijn om te besluiten over depressie en somberheid te spreken, maar er kan een last van uw schouders vallen als u er wel over praat.
3. Somberheid bij functionele stoornissen is vaak een gevolg van het effect dat de functionele stoornis heeft op het leven. Patiënten zijn bijvoorbeeld bezorgd over de toekomst of somber over de dingen die ze niet meer kunnen door hun stoornis. Dat er een aanwijsbare oorzaak voor somberheid is, wil niet zeggen dat de somberheid geen probleem is. Ook als somberheid het gevolg is van uw lichamelijke klachten is het raadzaam hulp te zoeken voor somberheidsgevoelens.
De diagnose depressie
Veel mensen denken bij het woord depressie aan somberheid. Dat klopt, want het is een hoofdsymptoom van een depressie. Maar niet bij alle patiënten met een depressie staat somberheid op de voorgrond. Klachten die ook passen bij een depressie zijn: nergens zin in hebben, geen energie hebben, vermoeid zijn, slecht kunnen concentreren, verstoorde slaap, veranderde eetlust, schuldgevoelens en gedachten over zelfmoord. Niet iedere patiënt heeft al deze klachten. Het is belangrijk deze klachten te herkennen, omdat er mogelijk iets aan gedaan kan worden.
De diagnose depressie kan gesteld worden zonder somberheidsklachten, bijvoorbeeld bij iemand met vermoeidheid, slecht slapen, veranderde eetlust, verminderde concentratie en weinig zin/energie om activiteiten op te pakken
Behandeling
Meer over de behandeling van geheugen- en stemmingsstoornissen kunt u vinden onder het tabblad psychotherapie. Ook is er veel informatie te lezen op de websites van Trimbos, Thuisarts of Psychische gezondheid: